ترکیب تمرینات هوازی و قدرتی برای دستیابی به سلامت کامل

امروزه بسیاری از پزشکان و متخصصان سلامت به اهمیت انجام ورزشهای هوازی و ترکیبی (هوازی-قدرتی) تأکید میکنند. این دسته تمرینات (مانند فیتنس فانکشنال، TRX فانکشنال یا ترکیب تمرینات کاردیو با وزنه) نقش مهمی در تقویت قلب و عروق، تنظیم وزن، بهبود خلق و خو و افزایش انرژی روزانه دارد.شاید گرایش به بدنسازی و تمرکز تنها روی وزنهبرداری در جامعه مد شده باشد اما تحقیقات جدید نشان میدهد که برای سلامت جسمی و ذهنی تکبعدی شدن کافی نیست و ورزشهایی که ترکیبی از هوازی و قدرتی هستند، بهترین نتیجه را میدهند.
امروزه بسیاری از پزشکان و متخصصان سلامت به اهمیت انجام ورزشهای هوازی و ترکیبی (هوازی-قدرتی) تأکید میکنند. این دسته تمرینات (مانند فیتنس فانکشنال، TRX فانکشنال یا ترکیب تمرینات کاردیو با وزنه) نقش مهمی در تقویت قلب و عروق، تنظیم وزن، بهبود خلق و خو و افزایش انرژی روزانه دارد. شاید گرایش به بدنسازی و تمرکز تنها روی وزنهبرداری در جامعه مد شده باشد اما تحقیقات جدید نشان میدهد که برای سلامت جسمی و ذهنی تکبعدی شدن کافی نیست و ورزشهایی که ترکیبی از هوازی و قدرتی هستند، بهترین نتیجه را میدهند. در این مقاله بهطور کامل بررسی میکنیم که هر کدام از این سبکهای ورزشی چه فوایدی دارند و چرا انجام هر دوی آنها همراه با هم ضروری است. ورزشهای قدرتی - هوازی ، جایگزینی نوین برای بدنسازی کلاسیک !
سازمان جهانی بهداشت(WHO) ورزش را بهعنوان تحرکی تعریف میکند که شامل فعالیت هوازی و تقویت عضلات است. طبق دستورالعملهای جدید WHO، بزرگسالان هر هفته باید دستکم ۱۵۰-۳۰۰ دقیقه فعالیت هوازی (ورزشهای قلبی-عروقی) یا معادل آن را انجام دهند و همچنین تمرینات تقویت عضلات (وزنه یا مقاومت) را حداقل دو روز در هفته در برنامه خود بگنجانند. این توصیهها نشان میدهد که برای سلامت قلب، عروق، استخوان و عضلات بدن، ترکیب ورزشهای هوازی و مقاومتی اهمیت زیادی دارد.
همچنین بررسیهای علمی متعدد نشان میدهد ورزش هوازی و تمرینات قدرتی هر دو در سلامت نقش مهمی دارند. برای مثال مطالعاتی در افراد در معرض خطر بیماریهای قلبی-عروقی نشان دادهاند که ترکیب تمرینات هوازی و مقاومتی بهطور همزمان، در بهبود عوامل خطر قلبی (کاهش فشار خون دیاستولیک، افزایش قدرت عضلانی و ظرفیت هوازی) نسبت به هر کدام به تنهایی، مؤثرتر است. به عبارت دیگر، بهکارگیری همزمان هر دو نوع ورزش میتواند بیشترین سود را در کاهش خطر قلبی و بهبود سلامت قلب فراهم کند.
از سوی دیگر، در افرادی دارای اضافهوزن و چاقی، ورزش هوازیِ مداوم مؤثرترین روش برای کاهش چربی و وزن بدن شناخته شده است. در مطالعهای ۸۰ هفتهای مشخص شد ورزش هوازی نسبت به تمرینات مقاومتی در کاهش چربی و وزن تأثیر بیشتری دارد و ترکیب دو روش نیز در یک زمان مساوی، نتایج مشابه هوازی تنها داشت. بنابراین، اگر هدف اصلی کاهش چربی و وزن باشد، ورزش هوازی بهتنهایی بهینهترین انتخاب است. با این حال افزایش حجم عضلات و قدرت، نیازمند تمرینات مقاومتی است.
ورزشهای هوازی (مانند دویدن، دوچرخهسواری، شنا، الپتیکال، کلاسهای ایروبیک و …) ضربان قلب و تنفس را افزایش میدهند و منجر به تقویت عضله قلب و افزایش ظرفیت ریوی میشوند. کلیدیترین فواید ورزش هوازی عبارتند از:
تمرینات قدرتی یا مقاومتی (وزنهبرداری، کار با کشها، حرکت پلنک، اسکات و…) باعث افزایش حجم و قدرت عضلات میشوند. برخلاف تصور عام، وزنهبرداری تنها منجر به عضلات حجیم و نازیبا نمیشود؛ بلکه فواید گستردهای برای بدن دارد:
به طور خلاصه، بدنسازی و تمرینات مقاومتی برای تقویت عضلات و استخوانها، بالا بردن سوختوساز و بهبود استحکام بدن مفیدند. ولی فواید قلبی-عروقی آن محدودتر از تمرین هوازی است (مثلاً کاهش چربی نسبتاً کمتر). بهترین روش، ترکیب کردن تمرینات قدرتی با هوازی است تا تمامی جوانب سلامت پوشش داده شود.
امروزه سبکهایی مانند فیتنس فانکشنال، کراسفیت یا TRX ورزشهای ترکیبی محسوب میشوند که در آنها حرکات پویا و ترکیبی انجام میشود؛ مثلاً حرکت شنای TRX یا طنابزدن همراه با وزنه. مزیت اینگونه تمرینات ترکیبی این است که همزمان بر چند گروه عضلانی کار میکند و ضربان قلب بالا میرود. مطالعات متعدد نشان میدهند که ترکیب ورزشهای هوازی و مقاومتی مزایای هر دو را در خود دارد:
در جدول زیر مقایسهای ساده از ویژگیهای هر نوع ورزش آورده شده است:
نوع تمرین | تاثیرات اصلی | مزایا (به طور خلاصه) |
هوازی (دویدن، دوچرخه، شنا و…) | افزایش ضربان قلب و تنفس؛ تقویت عضله قلب و ششها | کاهش وزن و چربی بدن، کاهش فشار خون و کلسترول، تقویت قلب و سیستم عروقی، کاهش استرس و اضطراب (افزایش اندورفین). |
مقاومتی (وزنه) (بدنسازی، کار با کش) | افزایش حجم عضلات و قدرت، تقویت استخوانها | عضلات قوی و استخوانهای مستحکم (جلوگیری از پوکی استخوان)، افزایش متابولیسم پایه (سوزاندن کالری بیشتر در استراحت)، کاهش چربی (بهویژه حین رژیم). |
ترکیبی/فانکشنال (TRX، کراسفیت و…) | حرکات چندعضلهای و پویا؛ همزمان هوازی و قدرت | بهبود همزمان قدرت و استقامت؛ کاهش چربی بیشتر و افزایش عضله بیشتر نسبت به هر کدام تنها، تقویت تعادل و هماهنگی عصبی-عضلانی، افزایش رضایت از تمرین و انگیزه ادامه. |
ورزش کردن در کل باعث بهبود خلق و خو، افزایش احساس رضایت و کاهش علائم افسردگی و اضطراب میشود. بهویژه برای نوجوانان و خانمهای نسل Z که تحت فشارهای تحصیلی، اجتماعی و استرس هستند، ورزش منظم نقش دارویی در بهبود وضعیت روان دارد:
به طور خلاصه، ورزش مداوم عامل مهمی برای شادابی ذهن و روح است. وقتی بدن سالم باشد و ضربان قلب افزایش یابد، مغز نیروی بیشتری از اندورفین و سروتونین میگیرد و منجر به ایجاد حس مثبت و انگیزه بیشتر در طول روز میشود.
بدنسازی و تمرین مقاومتی عالی است، اما تمرکز انحصاری روی آن میتواند برخی فواید دیگر را از دست بدهد. متأسفانه در شبکههای اجتماعی گرایشی به سمت ظاهر عضلانی و بدنسازی وجود دارد و گاهی ورزشهای هوازی یا فانکشنال “کمرنگ” جلوه میکنند. اما پزشکان و پژوهشگران تأکید میکنند هر نوع ورزش جایگاه خودش را دارد:
سازمان جهانی بهداشت هم بر اهمیت ترکیب این دو تأکید کرده: «با انجام ورزشهای هوازی همراه با فعالیتهای مقاومتی، فواید بیشتری برای سلامتی خواهید داشت». بنابراین، توصیه میشود ورزش بدنسازی را ادامه دهید، ولی حتماً در کنارش هفتهای چند جلسه هوازی (مانند پیادهروی سریع، دوچرخه یا شنا) و حرکات فانکشنال نیز داشته باشید. این کار نهتنها شما را از مد روز عقب نمیاندازد، بلکه بدنتان را قویتر، متناسبتر و شادابتر میکند.
حقیقت این است که بدنسازی و تمرینات قدرتی همواره مفید و لازم هستند؛ اما برای بهترین نتیجه، تنها کافی نیستند. ورزشهای هوازی و ترکیبی مانند فیتنس فانکشنال یا TRX ترکیبی، قلب را قویتر، چربیها را سریعتر میسوزانند و حالوهوای کلی را سرزنده میکنند. در عین حال وزنهبرداری باعث افزایش متابولیسم، استحکام عضلات و استخوانها میشود و از تحلیل بدن جلوگیری میکند. پس هیچ یک را به تنهایی انتخاب نکنید؛ بهتر است هر دو را در برنامه هفتگی بگنجانید.
برای دختران نوجوان و خانمهای جوان: ورزشهای هوازی و فانکشنال را با شور و شوق دنبال کنید. میتوانید با دوست یا همباشگاهتان تمرین کنید و از تمرین گروهی لذت ببرید. ترکیب تمرینات نهتنها به سالمتر شدن بدن کمک میکند، بلکه انرژی و اعتماد به نفس بیشتری هم به شما میدهد. پزشکان دنیا توصیه میکنند حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش هوازی و دو جلسه در هفته تمرین مقاومتی داشته باشید. با چنین برنامهای هم از مد و روند روز جامعه عقب نمیمانید و هم بهترین سرمایهگذاری را روی سلامتی خود میکنید.
۱. آیا ورزشهای هوازی-قدرتی بهتر از بدنسازی هستند؟
خیر، بهتر نیستند بلکه مکمل هم هستند. تمرینات هوازی-قدرتی، علاوه بر حفظ و تقویت عضلات، باعث بهبود سلامت قلب، افزایش استقامت و انرژی روزانه میشوند. این ویژگیها در بدنسازی صرف کمتر دیده میشوند.
۲. من تازهکارم، میتوانم TRX یا فانکشنال شروع کنم؟
بله، این ورزشها را میتوان از سطح مبتدی آغاز کرد. حتی حرکات سادهای وجود دارد که بدون تجهیزات خاص و در خانه هم قابل انجام است.
۳. با ورزش هوازی-قدرتی هم میتوان بدن خوشفرم ساخت؟
بله، چون این تمرینات هم عضلهسازی دارند و هم چربیسوزی. این ترکیب باعث میشود بدن شما متناسب و خوشفرم شود.
۴. چند روز در هفته باید ورزش هوازی-قدرتی انجام داد؟
برای نتایج مطلوب، ۳ تا ۴ جلسه در هفته، هر جلسه بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه توصیه میشود.
۵. آیا ورزش هوازی باعث از دست دادن عضله میشود؟
اگر به همراه تغذیه مناسب و تمرینات قدرتی انجام شود، خیر. حتی میتواند باعث بهبود عملکرد عضلات شود.
۶. چرا فقط بدنسازی کافی نیست؟
زیرا بدنسازی صرف، کمتر روی سلامت قلب و عروق، انعطافپذیری و استقامت بدنی تمرکز دارد. ورزشهای ترکیبی همه این موارد را پوشش میدهند.
۷. آیا ورزشهای ترکیبی برای کاهش استرس هم مفید هستند؟
بله، تحقیقات نشان دادهاند که فعالیتهای هوازی و ترکیبی، سطح هورمونهای استرس را کاهش داده و باعث ترشح اندورفین میشوند که حس شادی و آرامش میدهد.
۸. برای کاهش وزن، بدنسازی بهتر است یا تمرینات ترکیبی؟
تمرینات ترکیبی معمولاً برای کاهش وزن مؤثرترند، زیرا همزمان کالری بیشتری میسوزانند و عضلات را حفظ میکنند.
۹. آیا بانوان نسل Z به این ورزشها علاقه نشان میدهند؟
بله، به دلیل تنوع حرکات، انرژی بالا، و تأثیر سریع روی فرم بدن و سلامت روان، این ورزشها در بین دختران جوان و نوجوان بسیار محبوب هستند.
۱۰. آیا این ورزشها به تجهیزات گرانقیمت نیاز دارند؟
خیر، بسیاری از حرکات فانکشنال یا هوازی را میتوان بدون تجهیزات یا با وسایل ساده انجام داد.
تأثیر تمرینات هوازی و/یا مقاومتی بر وزن بدن و توده چربی در بزرگسالان دارای اضافه وزن یا چاق
Effects of aerobic and/or resistance training on body mass and fat mass in overweight or obese adults - PMC
دستورالعملهای سازمان بهداشت جهانی 2020 در مورد فعالیت بدنی و رفتار کمتحرک
World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour - PMC
مقایسه اثربخشی تمرینات هوازی، مقاومتی و ترکیبی بر عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی: یک کارآزمایی کنترلشده تصادفی
Comparative effectiveness of aerobic, resistance, and combined training on cardiovascular disease risk factors: A randomized controlled trial - PMC
حقایق پشت شش افسانه درباره تمرینات قدرتی
www.mdanderson.org
ورزش و سلامت روان نوجوانان
www.mayoclinichealthsystem.org
تأثیر تمرینات مقاومتی بر نرخ متابولیسم استراحت و تخمین آن با نقشه متابولیک جذب اشعه ایکس دوگانه
Effect of resistance training on resting metabolic rate and its estimation by a dual-energy X-ray absorptiometry metabolic map | European Journal of Clinical Nutrition
تأثیر تمرینات هوازی و قدرتی بر افسردگی، اضطراب و سطح ادراک سلامت در طول همهگیری کووید-19
Effects of aerobic and strength training on depression, anxiety, and health self-perception levels during the COVID-19 pandemic - PubMed
فعالیت بدنی، ورزش و سلامت روان در نوجوانان سالم: مروری بر 5 سال گذشته
Physical activity, exercise, and mental health of healthy adolescents: A review of the last 5 years - PMC
تمرینات قدرتی فراتر از عضلهسازی
Strength training builds more than muscles - Harvard Health
تمرین هوازی یا مقاومتی یا هر دو در بزرگسالان مسن چاق در رژیم غذایی
Aerobic or Resistance Exercise, or Both, in Dieting Obese Older Adults - PubMed
تمرینات عملکردی در مقابل تمرینات قدرتی
Functional Training vs. Strength Training | University Hospitals